Στην Ελλάδα μόλις τα 9 τελευταία χρόνια ξεκίνησε η -σχετικά- συστηματική αναζήτηση και καταγραφή υπόγειων μυκήτων, αφού μέχρι το 2007 όλα σχεδόν τα ευρήματα τα βρίσκαμε συμπτωματικά, σε εξορμήσεις για αναζήτηση επίγειων μανιταριών. Ειδικότερα για τα Tuber – Τρούφες, ελάχιστες αναφορές και ακόμα λιγότερες αποδείξεις συνηγορούσαν υπέρ της καρποφορίας τους στη χώρα μας.
10 είδη υπόγειων μυκήτων φαίνονται καταγεγραμμένα στην ελληνική βιβλιογραφία από το 1854 έως το 1992 από τους ερευνητές, γεωπόνους ή μυκητολόγους X. von Landerer, Π. Γεννάδιο, R. Maire, Δ. Κελτεμλίδη, M. Παντίδου και Σ. Διαμαντή.
Πρόκειται για τα: Geastrum triplex, Ηysterangium marchii, Rhizopogon aestivus, Rhizopogon luteolus, Rhizopogon roseolus, Sarcoscphaera coronaria, Terfezia arenaria, Terfezia fanfani, Tuber aestivum και Tuber cibarium.
Η παλαιότερη καταγραφή στη χώρα μας είναι αυτή του Tuber cibarium, το 1854, από τον Βαυαρό Ξαβιέρο Λάνδερερ, που έζησε στη χώρα μας από το 1833 έως το 1885 ως προσωπικός φαρμακοποιός του Όθωνα. Μεταγενέστερες είναι οι καταγραφές στο «Fungi hellenici» του Γάλλου μυκητολόγου René Maire (1878-1949) και του καθηγητή βοτανικής Ιωάννη Πολίτη (έκδοση του 1940) όπου καταγράφονται αναφορές του φυτολόγου και γεωπόνου Παναγιώτη Γεννάδιου (1848-1917) σε δείγματα που βρήκε στην Ηλεία και την Αχαΐα. Ο Π. Γεννάδιος ήταν μέλος της γαλλικής “Societé Entomologique de France” και είχε επαφές με τον επιστημονικό κόσμο της Ευρώπης. Απ’ ότι φαίνεται, ο Γεννάδιος συνεργαζόταν στην ταυτοποίηση των μανιταριών με τον Γάλλο μυκητολόγο Chatin, που ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με τους υπόγειους μύκητες. Μάλιστα ο Chatin έδωσε σε δύο μανιτάρια (Agaricus gennadii (Chatin & Boud.) P.D. Orton και Loculotuber gennadii (Chatin) Trappe, Parladé & I.F. Alvarez) το όνομα του Γεννάδιου! Στο «Fungi hellenici» αναφέρονται και οι λαϊκές ονομασίες «Δράβα», «Χαλπούτσα» και το εντυπωσιακό «Ύδανο», αφού γνωρίζουμε ότι Ύδνα ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες τις τρούφες! Πρόκειται για ονομασίες που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου για τα υπόγεια είδη του γένους Terfezia που έτρωγαν και συνεχίζουν να τρώνε και σήμερα. Να σημειώσουμε ότι «Τερφέζια» στα αραβικά σημαίνει υπόγεια.
Η κατάσταση ωστόσο αλλάζει ραγδαία τα πέντε τελευταία χρόνια, καθώς στην αναζήτηση των υπόγειων μανιταριών χρησιμοποιούνται πλέον και εκπαιδευμένοι σκύλοι (Λαγκότο, Γκριφόν, Λαμπραντόρ, Πόιντερ, Κούρτσχααρ, Επανιέλ Μπρετόν κ.ά.). Στο φαινόμενο αυτό συνέβαλαν κυρίως τρεις παράγοντες:
α) τα πλούσια -όπως αποδεικνύονται- σε τρούφες οικοσυστήματα της χώρας μας
β) η αναπαραγωγή, η εκπαίδευση και η διάθεση τρουφόσκυλων στη χώρα μας
και γ) η απόκτηση και η διάδοση της γνώσης για τα υπόγεια μανιτάρια από τους συλλόγους μανιταροφιλίας, μέσα από σεμινάρια, έκδοση σχετικής βιβλιογραφίας και δημοσιεύματα στον τύπο.
Ο πρώτος που έφερε τρουφόσκυλο στην Ελλάδα είναι ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Σέτκος, που εισήγαγε το 2001, έναν εκπαιδευμένο σκύλο από την Ιταλία. Ο σκύλος όμως είχε άδοξο τέλος καθώς έπεσε θύμα δηλητηρίασης πριν καν του δοθεί η ευκαιρία να δείξει τις αρετές του… Τον Μάρτιο του 2006 ο Γιώργος Σέτκος και ο Παναγιώτης Διαμαντόπουλος πηγαίνουν στην Ιταλία για κυνήγι τρούφας με επαγγελματίες τρουφοσυλλέκτες και εκπαιδευτές σκύλων. Επιστρέφουν στην Ελλάδα με 60 περίπου τρούφες και τη Ντόλυ, ένα εκπαιδευμένο τρουφόσκυλο. Την ίδια χρονιά ο Παναγιώτης Παναγιωτίδης, μέλος των Μανιταρόφιλων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, γνωρίζεται με τον έμπειρο Ιταλό τρουφοσυλλέκτη και εκπαιδευτή σκύλων Pino (Giuseppe) Donatiello και φτιάχνουν ένα δυνατό δίδυμο. Σύντομα παράλληλα με την ομάδα των πρώτων τρουφοσυλλεκτών Σέτκου, Παναγιωτίδη και Donatiello συγκροτούνται και άλλες ομάδες τρουφοσυλλεκτών με εκπαιδευμένα τρουφόσκυλα, που αγοράζουν από την Ελλάδα, εισάγουν από την Ιταλία και την Κροατία ή τα εκπαιδεύουν οι ίδιοι.
Παράλληλα με αυτή την ομάδα των «οργανωμένων» τρουφοκυνηγών, μια άλλη ομάδα «κλασικών» συλλεκτών επίγειων μανιταριών που εντοπίζει και ξεθάβει υπόγειους μύκητες χωρίς σκύλο. Έτσι, άλλα 90 περίπου είδη προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια στον κατάλογο των υπόγειων μυκήτων που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό τους στα 100.
Η καταγραφή της «Τρούφας των μεγίστων» (Tuber magnatum)
Το αποκορύφωμα βέβαια ήταν η καταγραφή της πανάκριβης λευκής τρούφας, του «Οιδήματος των μεγίστων» (Tuber magnatum), τον Οκτώβριο του 2011 (και στη συνέχεια το Νοέμβριο του 2010 αλλά και το Σεπτέμβριο και Νοέμβριο του 2011) από τον Γιώργο Σέτκο, έτσι η Ελλάδα προστίθεται στον κατάλογο των ελαχίστων χωρών όπου έχει καταγραφεί η λευκή τρούφα (Ιταλία, Σλοβενία, Κροατία, Αλβανία, Ισπανία).
Δείγματα όλων των υπόγειων αυτών μυκήτων φυλάσσονται κυρίως στην προσωπική τράπεζα δειγμάτων του Γιώργου Κωνσταντινίδη, στην προσωπική τράπεζα δειγμάτων του Βασίλη Καουνά, στην τράπεζα δειγμάτων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ευρωπαϊκό ενδιαφέρον και συνεργασίες
Τον Ιούνιο του 2008, 10μελής οργανωμένη αποστολή από Έλληνες μανιταρόφιλους-τρουφοσυλλέκτες συμμετείχε στο 2ο φεστιβάλ τρούφας στο Corilignano d’ Otranto της Grecia Salentina στην Ιταλία. Εκεί, τα μέλη της αποστολής είχαν χρήσιμες επαφές με μέλη των Συλλόγων Αssociazione Amici del Tartufo Corigliano d’ Otranto και Αssociazione Micologica Bresadola, μυκητολόγους από τα πανεπιστήμια του Salento, του Lecce, του Bari, της Perugia και της Basilicata και τον πρόεδρο του τοπικού συλλόγου τρουφοσυλλεκτών Giussepe Lolli που μοιράστηκε μαζί μας μυστικά για την εκπαίδευση των τρουφόσκυλων και για την ανεύρεση της τρούφας. Από τότε άρχισε μια στενή συνεργασία ανάμεσα σε Έλληνες και Ιταλούς μανιταρόφιλους, που έχουν επισκεφτεί τη χώρα μας πάνω από 10 φορές.
Τα τελευταία χρόνια έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον εκδηλώθηκε και από Ισπανούς και Βούλγαρους μυκητολόγους με τους οποίους υπάρχει γόνιμη συνεργασία.
πηγή: Γιώργου Κωνσταντινίδη: Μανιτάρια, φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη, 2014